Een vertaler wil graag op de hoogte blijven over de ontwikkelingen in het land en de landen van zijn bron- en doeltaal. Dat geldt natuurlijk ook voor de vertalers die gespecialiseerd zijn in vertalingen van en naar het Duits. Alleen door kennis van zaken kunnen Duitse en Nederlandse brieven, technische handleidingen, marketingteksten en slogans naar tevredenheid worden vertaald. Ook als het gaat om een beëdigde Duitse vertaling met een apostille van de rechtbank. In goede samenspraak vertalen en ideeën aanreiken. Wilt u weten hoe dat werkt? In deze tekst leest u een voorbeeld aan de hand van het Sinterklaasfeest.

Bij het vertalen van het Nederlands naar het Duits en van het Duits naar het Nederlands zijn niet alleen de grammatica en de woorden belangrijk. Ook de manier van leven in Duitse en Nederlandse gebieden moet worden meegewogen. En als we een leuk of interessant weetje hebben, schrijven wij dit voor u op.

Informatie is belangrijk. Denk bijvoorbeeld aan de Interreg-projecten, politieke  en technische ontwikkelingen. Denk aan samenwerkingsvormen in de Nederlands-Duitse Euregio. Denk aan kunst, omgangsvormen en tradities. Informatie geeft nieuwe inzichten en ideeën. Ons motto: ken de wereld van de mensen die de doeltaal spreken.

December: overal een eigen karakter met een eigen geur

Nu de decembermaand weer in aantocht is, kunnen de verschillen tussen landen en culturen weer langs de lat van tradities en gebruiken worden gelegd. Dat levert interessante kennis op. Hoewel de Weihnachtsmärkte ook steeds meer in Nederland worden georganiseerd, zie je als bezoeker toch snel de verschillen. Wie in de Euregio woont kan dit beamen: zelfs als je geblinddoekt naar een kerstmarkt bent gebracht, weet vrijwel iedereen meteen of het een Nederlandse of Duitse markt. Zoek de verschillen?  Niet nodig. Natuurlijk zijn deze soms subtiel. Maar je ontdekt het al snel door de uitgestalde spullen, de geur van lekkernijen en de kleding van de mensen. En Kleider machen Leute, nicht wahr?!

Sinterklaas: vijf december of zes december, cadeau of pelpinda

Onder de titel Teuflische Karriere (duivelse carrière) schreef Atlant Bieri enkele jaren geleden:

Der Schmutzli, einst düsterer Knecht des Samichlaus, erlebt dank Kino und Werbung einen neuen Aufschwung.

Het verhaal van Bieri stond in de Neue Zürcher Zeitung van 4 december 2011.  Vier december? Grappig, dat is één dag voordat wij in Nederland Sinterklaas vieren en twee dagen voor de officiële sterfdag van de heilige Nicolaas. Der Schmutzli? Wie of wat is dat? Samichlaus? Waar ken ik die van? Knecht? Klinkt ook zo bekend. 

Samichlaus en Schmutzli

Een kleine zoektocht op het internet leert veel over het Sinterklaasfeest in Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk. In die landen leeft de sint ook, zij het alleen in sommige (katholieke) regio's. En er zijn opvallend veel overeenkomsten. Voor een vertaler is dat een valkuil, omdat hij zou kunnen denken dat een toeristische folder uit Zwitserland of Oostenrijk snel vertaald kan worden als daar informatie over deze traditie in staat.

Sinterklaas heet in Oostenrijk Nicolo of Nikolo, in Zwitserland Samichlaus en in Duitsland Sankt Nikolaus en de viering vindt doorgaans op 6 december plaats. Historisch wordt de figuur van de heiligman herleid naar Myra. De knecht draagt of droeg een roe, een zak en soms een mand. Het uiterlijk van de knecht is in alle gevallen toegedekt, geschminkt en / of van een donkere en dichte baard voorzien. De knecht was veelal een boeman die de goedheid van de sint extra onderstreepte, en hij werd ook als opvoedkundige maatregel ingezet. En zo zijn er nog wel meer overeenkomsten.

Maar knecht Piet speelt in Nederland en België een goedmoedige, vriendelijke en vaak ook grappige rol. Hier zorgt hij vaak voor de komische (peper)noot . Vrijwel hetzelfde geldt voor de Zwitserse Knecht Ruprecht (die ook wel Schmutzli wordt genoemd). Maar owee wanneer je als (Nederlands) kind in Oostenrijk op de knecht zit te wachten. Daar gaat Krampus langs de huizen, met hoorns op zijn hoofd en een duivels uiterlijk. Boos en wild slaat hij met kettingen en stokken tegen deuren. Natuurlijk is dit slechts spel, maar toch?!

Nog een overeenkomst? Sinterklaas draagt in veel gevallen een rode tabberd en een lange witte baard en ook het grote boek ontbreekt meestal niet.

Krampus in Oostenrijk

Wat cadeaus betreft, kun je maar beter een Nederlands kind zijn. In Nederland is het zeker 3 weken pret en komt Sint op 5 december. In België lijkt het feest wel behoorlijk op de Nederlandse traditie, maar daar worden geen schoentjes gezet. In Duitsland staan geen schoenen bij de kachel. En ook daar moeten de kinderen een dagje langer wachten, maar zij krijgen aanzienlijk minder cadeaus dan Nederlandse kinderen.

In Zwitserland komt Samichlaus eveneens op 6 december. Met een zak met mandarijnen, pelpinda's, walnoten en chocolaatjes. Cadeautjes zoals in Nederland ontbreken.

In Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk moeten kinderen voor de cadeaus wachten tot 24 december. Maar dat is weer een andere traditie waarover wij misschien een andere keer zullen schrijven.

Dus ja, er zijn overeenkomsten en verschillen. De vertaler en het vertaalbureau Duits weten daar mee om te gaan. Creatief wordt uw Duitse of Nederlandse tekst zo optimaal mogelijk naar de doeltaal vertaald. Soms met een korte uitleg voor de lezer, soms met voetnoten. Soms met het advies aan de klant om een traditie, ritueel of figuur niet in een marketingtekst op te nemen.

Anders ontstaan er misverstanden. Voorbeeldje? U leest de mooie folder van een Oostenrijks vakantiepark in de buurt van een skipiste. Daar staat iets in over een soort Sinterklaasfeest. Prima natuurlijk, maar dan liever zonder Krampus.